Ga naar de inhoud

Een eerste kennismaking met enkele hedendaagse linkse denkers

Hoe overleven we het neoliberalisme?

Sinds de door Thatcher en Reagan ontketende revolutie raast het neoliberalisme als een verwoestende storm over de aarde. Vooral in het linkse kamp zijn er denkers die zich afvragen of en hoe deze storm te stoppen is. In deze cursus gaat onze aandacht uit naar drie van hen, te weten Wendy Brown, Maurizio Lazzarato en Jacques Rancière.

wilt u meer lezen

De eerste colleges zijn gewijd aan de Amerikaanse filosofe Wendy Brown, die in haar boek met de veelzeggende titel In the Ruins of Neoliberalism (2019) haar kritische licht laat schijnen over wat zij de neoliberale revolutie noemt. In haar ogen zouden economen als Friedrich Hayek en Milton Friedmann, door Brown beschouwd als the founding fathers van het neoliberalisme, gruwen van de wijze waarop hun geesteskind zich tegenwoordig manifesteert. Niet voor niets vergelijkt zij beide economen dan ook wel met de beroemde dokter Frankenstein, die onbedoeld een monster heeft geschapen. Wat Brown vooral wil laten zien, is dat een louter economische interpretatie van het neoliberalisme hopeloos tekortschiet. Zeker in de geschriften van Hayek is de moraal nooit ver weg.

De meest radicale van de drie besproken denkers is ongetwijfeld de Italiaan Maurizio Lazzarato, voor wie het neoliberalisme ongeveer synoniem is met het neofascisme. Zijn boek Capital Hates Everyone (2021) opent Lazzarato met de dreigende woorden dat we in de letterlijke zin van het woord in apocalyptische tijden leven waarin zich aan ons de ene allesbeslissende keuze openbaart: fascisme of revolutie? Wat als we weigeren te kiezen? Ongetwijfeld zal Lazzarato antwoorden dat we dan buigen voor het neofascisme, dat overal om ons heen al werkelijkheid is geworden. Zelf omarmt de Italiaanse denker de hypothese van de revolutie en blaast zo het revolutionaire elan nieuw leven in, dat voor eens en altijd gedoofd leek na de desillusies in de jaren zestig. Welk revolutionair subject houdt echter de toorts van de revolutie en de hoop brandend? In de colleges over wordt geprobeerd een eerste antwoord op deze belangrijke filosofische vraag te geven.

Na de woelige baren van Lazzarato leiden de slotcolleges van deze cursus ons naar de bedachtzame wateren van de Franse filosoof Jacques Rancière, die zonder twijfel onze geesteskracht het meest op de proef zal stellen. In tegenstelling tot de beide andere denkers opent Rancière niet onmiddellijk het vuur op het neoliberalisme maar gaat hij in zijn magnum opus La Mésentente. Politique et Philosophie (1995) uit van de principiële vraag of politieke filosofie eigenlijk wel bestaat. In zijn zoektocht naar een antwoord laat hij zich vooral leiden door Aristoteles, de eerste wijsgeer die het adjectief ‘politieke’ en het substantief ‘filosofie’ met elkaar verbond. Deze politieke filosofie is echter allesbehalve een praktisch hulpmiddel voor politici en andere mensen van de praktijk, vandaar dat er altijd sprake zal zijn van een ‘niet-verstaan’ (‘mésentente’) tussen de filosoof en de politicus. Tijdens de slotcolleges van deze cursus zal vooral aandacht worden besteed aan dit belangrijke, maar ook uiterst complexe begrip ‘mésentente’, dat het hart van de politieke filosofie van Rancière vormt.

show less

 
 
 
 
Over de docent: Drs. Nico Dieteren verzorgt, na afronding van de studies Nederlandse taal- en letterkunde en filosofie, al meer dan twintig jaar cursussen filosofie. Zo was hij onder andere van 1996-2020 als docent filosofie werkzaam voor HOVO Nijmegen..
 
Tijdstip cursus:

Vrijdagochtend van 10.30-12.30 uur

Begin- en einddatum:

11 februari tot en met 22 april 2022 m.u.v. 4 maart

Onderwijsvorm: 10 hoorcolleges met de mogelijkheid tot het stellen van vragen.
Literatuur Er worden opzetten en samenvattingen van de colleges aan de cursisten uitgedeeld of gemaild.
Kosten: 300 euro
Locatie: Titus Brandsma Memorial Nijmegen (Titus-zaal)
  Stijn Buysstraat 11 6512 CJ  NIJMEGEN (dichtbij NS-station en Keizer Karelplein)
aanmelden:  via email: n.dieteren@chello.nl
belangrijke opmerking: In verband met de Corona-maatregelen is er plek voor maximaal 20 deelnemers.